ubk205.37 v-10 hab4112.28 r-34 csg864.184 csg863.79 bnf13045.35-a14 bnf10315.37-a19 bnf10314.40-b6 bnf8041.64-39 bnf8040.43-a15 bnf8039.29-a21 bnf7900.67 v-a3 bbb45.15v-a37 bav1685.21 v-26 bav1684.20 v-b38 bav1683.20 r-18 Liber IV HIDE LINKS TO MANUSCRIPTS
| 1 | At procul extremis terrarum Caesar in oris |
| 2 | Martem saevus agit non multa caede nocentem |
| 3 | maxima sed fati ducibus momenta daturum. |
| 4 | iure pari rector castris Afranius illis |
| 5 | bnf8041.65 ac Petreius erat; concordia duxit in aequas |
| 6 | imperium commune vices, tutelaque valli |
| 7 | pervigil alterno paret custodia signo. |
| 8 | hab4112.28 v his praeter Latias acies erat inpiger Astur |
| 9 | Vettonesque leves profugique a gente vetusta |
| 10 | Gallorum Celtae miscentes nomen Hiberis. |
| 11 | colle tumet modico lenique excrevit in altum |
| 12 | pingue solum tumulo; super hunc fundata vetusta |
| 13 | surgit Ilerda manu; placidis praelabitur undis |
| 14 | Hesperios inter Sicoris non ultimus amnis, |
| 15 | saxeus ingenti quem pons amplectitur arcu |
| 16 | hibernas passurus aquas. at proxima rupes |
| 17 | signa tenet Magni, nec Caesar colle minore |
| 18 | castra levat; medius dirimit tentoria gurges. |
| 19 | explicat hinc tellus campos effusa patentis |
| 20 | bav1684.21 r vix oculo prendente modum, camposque coerces, |
| 21 | ubk205.38 r Cinga rapax, vetitus fluctus et litora cursu |
| 22 | csg864.185 Oceani pepulisse tuo; nam gurgite mixto |
| 23 | qui praestat terris aufert tibi nomen Hiberus. |
| 24 | prima dies belli cessavit Marte cruento |
| 25 | spectandasque ducum vires numerosaque signa |
| 26 | bnf10314.41 bav1685.22 r bav1683.20 v exposuit. piguit sceleris; pudor arma furentum |
| 27 | continuit, patriaeque et ruptis legibus unum |
| 28 | donavere diem; prono cum Caesar Olympocsg863.80 |
| 29 | in noctem subita circumdedit agmina fossa, |
| 30 | dum primae perstant acies, hostemque fefellit |
| 31 | et prope consertis obduxit castra maniplis. |
| 32 | luce nova collem subito conscendere cursu, |
| 33 | qui medius tutam castris dirimebat Ilerdam, |
| 34 | imperat. huc hostem pariter terrorque pudorque |
| 35 | inpulit, et rapto tumulum prior agmine cepit. |
| 36 | his virtus ferrumque locum promittit, at illis |
| 37 | ipse locus. miles rupes oneratus in altas |
| 38 | nititur, adversoque acies in monte supina |
| 39 | haeret et in tergum casura umbone sequentis |
| 40 | erigitur. nulli telum vibrare vacavit, |
| 41 | dum labat et fixo firmat vestigia pilo, |
| 42 | dum scopulos stirpesque tenent atque hoste relicto |
| 43 | bnf8041.66 caedunt ense viam. vidit lapsura ruina |
| 44 | agmina dux equitemque iubet succedere bello |
| 45 | bnf8040.44 bbb45.16r munitumque latus laevo praeducere gyro. |
| 46 | sic pedes ex facili nulloque urguente receptus, |
| 47 | inritus et victor subducto Marte pependit. |
| 48 | hab4112.29 r hactenus armorum discrimina: cetera bello |
| 49 | fata dedit variis incertus motibus aer. |
| 50 | pigro bruma gelu siccisque Aquilonibus haerens |
| 51 | ubk205.38 v bnf10315.38 aethere constricto pluvias in nube tenebat. |
| 52 | urebant montana nives camposque iacentis |
| 53 | non duraturae conspecto sole pruinae, |
| 54 | atque omnis propior mergenti sidera caelo |
| 55 | aruerat tellus hiberno dura sereno. |
| 56 | csg864.186 sed postquam vernus calidum Titana recepit |
| 57 | sidera respiciens delapsae portitor Helles, |
| 58 | atque iterum aequatis ad iustae pondera Librae |
| 59 | temporibus vicere dies, tum sole relictocsg863.81 |
| 60 | Cynthia, quo primum cornu dubitanda refulsit, |
| 61 | exclusit Borean flammasque accepit in Euro. |
| 62 | bnf8039.30 ille suo nubes quascumque invenit in axe |
| 63 | torsit in occiduum Nabataeis flatibus orbem, |
| 64 | et quas sentit Arabs et quas Gangetica tellus |
| 65 | exhalat nebulas, quidquid concrescere primus |
| 66 | sol patitur, quidquid caeli fuscator Eoi |
| 67 | inpulerat Corus, quidquid defenderat Indos. |
| 68 | bav1683.21 r incendere diem nubes oriente remotae |
| 69 | nec medio potuere graves incumbere mundo |
| 70 | bnf13045.36 sed nimbos rapuere fuga. vacat imbribus Arctos |
| 71 | et Notos, in solam Calpen fluit umidus aer. |
| 72 | hic, ubi iam Zephyri fines, et summus Olympi |
| 73 | cardo tenet Tethyn, vetitae transcurrere densos |
| 74 | involuere globos, congestumque aeris atri |
| 75 | vix recipit spatium quod separat aethere terram. |
| 76 | bav1685.22 v iamque polo pressae largos densantur in imbres |
| 77 | spissataeque fluunt; nec servant fulmina flammas |
| 78 | quamvis crebra micent: extinguunt fulgura nimbi. |
| 79 | hinc inperfecto conplectitur aera gyro |
| 80 | arcus vix ulla variatus luce colorem |
| 81 | bnf8041.67 Oceanumque bibit raptosque ad nubila fluctus |
| 82 | ubk205.39 r pertulit et caelo defusum reddidit aequor. |
| 83 | iamque Pyrenaeae, quas numquam solvere Titan |
| 84 | evaluit, fluxere nives, fractoque madescunt |
| 85 | saxa gelu. tum quae solitis e fontibus exit |
| 86 | non habet unda vias, tam largas alveus omnis |
| 87 | bnf10314.42 a ripis accepit aquas. iam naufraga campo |
| 88 | hab4112.29 v Caesaris arma natant, inpulsaque gurgite multo |
| 89 | castra labant; alto restagnant flumina vallo. |
| 90 | csg864.187 non pecorum raptus faciles, non pabula mersicsg863.82 |
| 91 | ulla ferunt sulci; tectarum errore viarum |
| 92 | fallitur occultis sparsus populator in agris. |
| 93 | iamque comes semper magnorum prima malorum |
| 94 | saeva fames aderat, nulloque obsessus ab hoste |
| 95 | bnf7900.68 r miles eget: toto censu non prodigus emit |
| 96 | exiguam Cererem. pro lucri pallida tabes! |
| 97 | non dest prolato ieiunus venditor auro. |
| 98 | iam tumuli collesque latent, iam flumina cuncta |
| 99 | condidit una palus vastaque voragine mersit, |
| 100 | absorpsit penitus rupes ac tecta ferarum |
| 101 | detulit atque ipsas hausit, subitisque frementis |
| 102 | verticibus contorsit aquas et reppulit aestus |
| 103 | fortior Oceani. nec Phoebum surgere sentit |
| 104 | nox subtexta polo: rerum discrimina miscet |
| 105 | deformis caeli facies iunctaeque tenebrae. |
| 106 | sic mundi pars ima iacet, quam zona nivalis |
| 107 | bnf8040.45 perpetuaeque premunt hiemes: non sidera caelo |
| 108 | ulla videt, sterili non quicquam frigore gignit |
| 109 | sed glacie medios signorum temperat ignes. |
| 110 | sic, o summe parens mundi, sic, sorte secunda |
| 111 | bav1683.21 v aequorei rector, facias, Neptune tridentis, |
| 112 | et tu perpetuis inpendas aera nimbis, |
| 113 | ubk205.39 v tu remeare vetes quoscumque emiseris aestus. |
| 114 | non habeant amnes declivem ad litora cursum |
| 115 | sed pelagi referantur aquis, concussaque tellus |
| 116 | laxet iter fluviis: hos campos Rhenus inundet, |
| 117 | hos Rhodanus; vastos obliquent flumina fontes. |
| 118 | Riphaeas huc solve nives, huc stagna lacusque |
| 119 | et pigras, ubicumque iacent, effunde paludes |
| 120 | bnf10315.39 bnf8041.68 et miseras bellis civilibus eripe terras. |
| 121 | sed parvo Fortuna viri contenta pavore |
| 122 | plena redit, solitoque magis favere secundicsg863.83 |
| 123 | et veniam meruere dei. iam rarior aer, |
| 124 | csg864.188 et par Phoebus aquis densas in vellera nubes |
| 125 | sparserat, et noctes ventura luce rubebant, |
| 126 | bbb45.16v bav1685.23 r servatoque loco rerum discessit ab astris |
| 127 | umor, et ima petit quidquid pendebat aquarum. |
| 128 | hab4112.30 r tollere silva comas, stagnis emergere colles |
| 129 | incipiunt visoque die durescere valles. |
| 130 | utque habuit ripas Sicoris camposque reliquit |
| 131 | primum cana salix madefacto vimine parvam |
| 132 | bav1684.21 v texitur in puppem caesoque inducta iuvenco |
| 133 | vectoris patiens tumidum super emicat amnem. |
| 134 | sic Venetus stagnante Pado fusoque Britannus |
| 135 | navigat Oceano; sic, cum tenet omnia Nilus, |
| 136 | conseritur bibula Memphitis cumba papyro. |
| 137 | his ratibus traiecta manus festinat utrimque |
| 138 | succisum curvare nemus, fluviique ferocis |
| 139 | incrementa timens non primis robora ripis |
| 140 | inposuit, medios pontem distendit in agros. |
| 141 | ac, nequid Sicoris repetitis audeat undis, |
| 142 | spargitur in sulcos et scisso gurgite rivis |
| 143 | ubk205.40 r dat poenas maioris aquae. postquam omnia fatis |
| 144 | Caesaris ire videt, celsam Petreius Ilerdam |
| 145 | bnf8039.31 deserit et noti diffisus viribus orbis |
| 146 | bnf10314.43 indomitos quaerit populos et semper in arma |
| 147 | mortis amore feros et tendit in ultima mundi. |
| 148 | nudatos Caesar colles desertaque castra |
| 149 | conspiciens capere arma iubet nec quaerere pontem |
| 150 | nec vada, sed duris fluvium superare lacertis. |
| 151 | paretur, rapuitque ruens in proelia miles |
| 152 | quod fugiens timuisset iter. mox uda receptis |
| 153 | bav1683.22 r membra fovent armis gelidosque a gurgite cursucsg863.84 |
| 154 | restituunt artus, donec decresceret umbra |
| 155 | in medium surgente die; iamque agmina summa |
| 156 | carpit eques, dubiique fugae pugnaeque tenentur. |
| 157 | attollunt campo geminae iuga saxea rupes |
| 158 | csg864.189 bnf8041.69 valle cava media; tellus hinc ardua celsos |
| 159 | continuat colles, tutae quos inter opaco |
| 160 | anfractu latuere viae; quibus hoste potito |
| 161 | faucibus emitti terrarum in devia Martem |
| 162 | inque feras gentes Caesar videt. 'ite sine ullo |
| 163 | ordine' ait 'raptumque fuga convertite bellum |
| 164 | et faciem pugnae vultusque inferte minaces; |
| 165 | nec liceat pavidis ignava occumbere morte: |
| 166 | excipiant recto fugientes pectore ferrum.' |
| 167 | hab4112.30 v bnf8040.46 dixit et ad montis tendentem praevenit hostem. |
| 168 | illic exiguo paulum distantia vallo |
| 169 | castra locant. postquam spatio languentia nullo |
| 170 | mutua conspicuos habuerunt lumina vultus, |
| 171 | {hic fratres natosque suos videre patresque} |
| 172 | deprensum est civile nefas. tenuere parumper |
| 173 | ubk205.40 v ora metu, tantum nutu motoque salutant |
| 174 | ense suos. mox, ut stimulis maioribus ardens |
| 175 | rupit amor leges, audet transcendere vallum |
| 176 | bav1685.23 v miles, in amplexus effusas tendere palmas. |
| 177 | hospitis ille ciet nomen, vocat ille propinquum, |
| 178 | admonet hunc studiis consors puerilibus aetas; |
| 179 | nec Romanus erat, qui non agnoverat hostem. |
| 180 | arma rigant lacrimis, singultibus oscula rumpunt, |
| 181 | et quamvis nullo maculatus sanguine miles |
| 182 | quae potuit fecisse timet. quid pectora pulsas? |
| 183 | quid, vaesane, gemis? fletus quid fundis inanis |
| 184 | nec te sponte tua sceleri parere fateriscsg863.85? |
| 185 | usque adeone times quem tu facis ipse timendum? |
| 186 | classica det bello, saevos tu neclege cantus; |
| 187 | signa ferat, cessa: iam iam civilis Erinys |
| 188 | concidet et Caesar generum privatus amabit. |
| 189 | bnf10315.40 nunc ades, aeterno conplectens omnia nexu, |
| 190 | o rerum mixtique salus Concordia mundi |
| 191 | et sacer orbis amor: magnum nunc saecula nostra |
| 192 | csg864.190 bnf7900.68 v venturi discrimen habent. periere latebrae |
| 193 | tot scelerum, populo venia est erepta nocenti: |
| 194 | agnovere suos. pro numine fata sinistro |
| 195 | bnf13045.38 exigua requie tantas augentia clades! |
| 196 | bav1683.22 v pax erat, et castris miles permixtus utrisque |
| 197 | errabat; duro concordes caespite mensas |
| 198 | bnf8041.70 instituunt et permixto libamina Baccho; |
| 199 | graminei luxere foci, iunctoque cubili |
| 200 | extrahit insomnis bellorum fabula noctes, |
| 201 | quo primum steterint campo, qua lancea dextra |
| 202 | exierit. dum quae gesserunt fortia iactant |
| 203 | ubk205.41 r et dum multa negant, quod solum fata petebant, |
| 204 | est miseris renovata fides, atque omne futurum |
| 205 | crevit amore nefas. nam postquam foedera pacis |
| 206 | bbb45.17r cognita Petreio, seque et sua tradita venum |
| 207 | bnf10314.44 castra videt, famulas scelerata ad proelia dextras |
| 208 | hab4112.31 r excitat atque hostis turba stipatus inermis |
| 209 | praecipitat castris iunctosque amplexibus ense |
| 210 | separat et multo disturbat sanguine pacem. |
| 211 | addidit ira ferox moturas proelia voces. |
| 212 | 'inmemor o patriae, signorum oblite tuorum, |
| 213 | non potes hoc causae, miles, praestare, senatus |
| 214 | adsertor victo redeas ut Caesare? certe, |
| 215 | ut vincare, potes. dum ferrum, incertaque fata,csg863.86 |
| 216 | quique fluat multo non derit vulnere sanguis, |
| 217 | ibitis ad dominum damnataque signa feretis, |
| 218 | utque habeat famulos nullo discrimine Caesar |
| 219 | exorandus erit? ducibus quoque vita petita est? |
| 220 | numquam nostra salus pretium mercesque nefandae |
| 221 | proditionis erit: non hoc civilia bella, |
| 222 | ut vivamus, agunt. trahimur sub nomine pacis. |
| 223 | non chalybem gentes penitus fugiente metallo |
| 224 | eruerent, nulli vallarent oppida muri, |
| 225 | non sonipes in bella ferox, non iret in aequor |
| 226 | csg864.191 bav1685.24 r-2 turrigeras classis pelago sparsura carinas, |
| 227 | bnf8040.47 bnf8039.32 si bene libertas umquam pro pace daretur. |
| 228 | hostes nempe meos sceleri iurata nefando |
| 229 | sacramenta tenent; at vobis vilior hoc est |
| 230 | vestra fides, quod pro causa pugnantibus aequa |
| 231 | et veniam sperare licet. pro dira pudoris |
| 232 | funera! nunc toto fatorum ignarus in orbe, |
| 233 | ubk205.41 v Magne, paras acies mundique extrema tenentis |
| 234 | bnf13045.39-a4 sollicitas reges, cum forsan foedere nostro |
| 235 | iam tibi sit promissa salus. ' sic fatur et omnis |
| 236 | concussit mentes scelerumque reduxit amorem. |
| 237 | sic, ubi desuetae silvis in carcere clauso |
| 238 | bnf8041.71 bav1683.23 r mansuevere ferae et vultus posuere minaces |
| 239 | atque hominem didicere pati, si torrida parvos |
| 240 | venit in ora cruor, redeunt rabiesque furorque |
| 241 | admonitaeque tument gustato sanguine fauces; |
| 242 | fervet et a trepido vix abstinet ira magistro. |
| 243 | itur in omne nefas, et, quae fortuna deorum |
| 244 | invidia caeca bellorum in nocte tulisset, |
| 245 | fecit monstra fides. inter mensasque torosque |
| 246 | bav1684.22 r quae modo conplexu foverunt pectora caedunt;csg863.87 |
| 247 | et quamvis primo ferrum strinxere gementes, |
| 248 | hab4112.31 v ut dextrae iusti gladius dissuasor adhaesit, |
| 249 | dum feriunt, odere suos, animosque labantis |
| 250 | confirmant ictu. fervent iam castra tumultu, |
| 251 | {et scelerum turba, rapiuntur colla parentum}, |
| 252 | ac, velut occultum pereat scelus, omnia monstra |
| 253 | in facie posuere ducum: iuvat esse nocentis. |
| 254 | bnf10315.41 tu, Caesar, quamvis spoliatus milite multo, |
| 255 | agnoscis superos; neque enim tibi maior in arvis |
| 256 | Emathiis fortuna fuit nec Phocidos undis |
| 257 | Massiliae, Phario nec tantum est aequore gestum, |
| 258 | hoc siquidem solo civilis crimine belli |
| 259 | dux causae melioris eris. polluta nefanda |
| 260 | csg864.192 agmina caede duces iunctis committere castris |
| 261 | non audent, altaeque ad moenia rursus Ilerdae |
| 262 | intendere fugam. campos eques obvius omnis |
| 263 | abstulit et siccis inclusit collibus hostem. |
| 264 | ubk205.42 r tunc inopes undae praerupta cingere fossa |
| 265 | Caesar avet nec castra pati contingere ripas |
| 266 | aut circum largos curvari bracchia fontes. |
| 267 | ut leti videre viam, conversus in iram |
| 268 | bnf10314.45 praecipitem timor est. miles non utile clausis |
| 269 | auxilium mactavit equos, tandemque coactus |
| 270 | spe posita damnare fugam casurus in hostes |
| 271 | fertur. ut effuso Caesar decurrere passu |
| 272 | vidit et ad certam devotos tendere mortem, |
| 273 | 'tela tene iam, miles', ait 'ferrumque ruenti |
| 274 | subtrahe: non ullo constet mihi sanguine bellum. |
| 275 | vincitur haut gratis iugulo qui provocat hostem. |
| 276 | bav1685.24 v en, sibi vilis adest invisa luce iuventus |
| 277 | iam damno peritura meo; non sentiet ictus, |
| 278 | bnf8041.72 incumbet gladiis, gaudebit sanguine fuso.csg863.88 |
| 279 | deserat hic fervor mentes, cadat impetus amens, |
| 280 | perdant velle mori. ' sic deflagrare minaces |
| 281 | bav1683.23 v in cassum et vetito passus languescere bello, |
| 282 | substituit merso dum nox sua lumina Phoebo. |
| 283 | inde, ubi nulla data est miscendae copia mortis, |
| 284 | paulatim cadit ira ferox mentesque tepescunt, |
| 285 | saucia maiores animos ut pectora gestant, |
| 286 | dum dolor est ictusque recens et mobile nervis |
| 287 | bbb45.17v conamen calidus praebet cruor ossaque nondum |
| 288 | hab4112.32 r bnf8040.48 adduxere cutem: si conscius ensis adacti |
| 289 | bnf7900.69 r stat victor tenuitque manus, tum frigidus artus |
| 290 | alligat atque animum subducto robore torpor, |
| 291 | postquam sicca rigens astrinxit vulnera sanguis. |
| 292 | iamque inopes undae primum tellure refossa |
| 293 | occultos latices abstrusaque flumina quaerunt; |
| 294 | csg864.193 nec solum rastris durisque ligonibus arva |
| 295 | ubk205.42 v sed gladiis fodere suis, puteusque cavati |
| 296 | montis ad inrigui premitur fastigia campi. |
| 297 | non se tam penitus, tam longe luce relicta |
| 298 | merserit Astyrici scrutator pallidus auri. |
| 299 | non tamen aut tectis sonuerunt cursibus amnes |
| 300 | aut micuere novi percusso pumice fontes, |
| 301 | antra nec exiguo stillant sudantia rore |
| 302 | aut inpulsa levi turbatur glarea vena. |
| 303 | tunc exhausta super multo sudore iuventus |
| 304 | extrahitur duris silicum lassata metallis; |
| 305 | quoque minus possent siccos tolerare vapores |
| 306 | bnf10314.46-b1 quaesitae fecistis aquae. nec languida fessi |
| 307 | corpora sustentant epulis, mensasque perosi |
| 308 | auxilium fecere famem. si mollius arvum |
| 309 | prodidit umorem, pinguis manus utraque glaebascsg863.89 |
| 310 | bnf8039.33 exprimit ora super; nigro si turbida limo |
| 311 | conluvies inmota iacet, cadit omnis in haustus |
| 312 | certatim obscaenos miles moriensque recepit |
| 313 | quas nollet victurus aquas; rituque ferarum |
| 314 | bnf13045.40 distentas siccant pecudes, et lacte negato |
| 315 | sordidus exhausto sorbetur ab ubere sanguis. |
| 316 | tunc herbas frondesque terunt, et rore madentis |
| 317 | destringunt ramos et siquos palmite crudo |
| 318 | bnf10315.42 bnf8041.73 arboris aut tenera sucos pressere medulla. |
| 319 | o fortunati, fugiens quos barbarus hostis |
| 320 | fontibus inmixto stravit per rura veneno. |
| 321 | hos licet in fluvios saniem tabemque ferarum, |
| 322 | pallida Dictaeis, Caesar, nascentia saxis |
| 323 | bav1683.24 r infundas aconita palam, Romana iuventus |
| 324 | non decepta bibet. torrentur viscera flamma |
| 325 | ubk205.43 r oraque sicca rigent squamosis aspera linguis; |
| 326 | bav1685.25 r iam marcent venae, nulloque umore rigatus |
| 327 | aeris alternos angustat pulmo meatus, |
| 328 | hab4112.32 v csg864.194 rescissoque nocent suspiria dura palato; |
| 329 | pandunt ora tamen nociturumque aera captant. |
| 330 | expectant imbres, quorum modo cuncta natabant |
| 331 | inpulsu, et siccis vultus in nubibus haerent. |
| 332 | quoque magis miseros undae ieiunia solvant |
| 333 | non super arentem Meroen Cancrique sub axe, |
| 334 | qua nudi Garamantes arant, sedere, sed inter |
| 335 | bnf10314.47 stagnantem Sicorim et rapidum deprensus Hiberum |
| 336 | spectat vicinos sitiens exercitus amnes. |
| 337 | iam domiti cessere duces, pacisque petendae |
| 338 | auctor damnatis supplex Afranius armis |
| 339 | semianimes in castra trahens hostilia turmas |
| 340 | victoris stetit ante pedes. servata precanticsg863.90 |
| 341 | maiestas non fracta malis, interque priorem |
| 342 | fortunam casusque novos gerit omnia victi, |
| 343 | sed ducis, et veniam securo pectore poscit. |
| 344 | 'si me degeneri stravissent fata sub hoste, |
| 345 | non derat fortis rapiendo dextera leto; |
| 346 | at nunc causa mihi est orandae sola salutis |
| 347 | dignum donanda, Caesar, te credere vita. |
| 348 | bnf8040.49 non partis studiis agimur nec sumpsimus arma |
| 349 | consiliis inimica tuis. nos denique bellum |
| 350 | invenit civile duces, causaeque priori, |
| 351 | dum potuit, servata fides. nil fata moramur: |
| 352 | tradimus Hesperias gentes, aperimus Eoas, |
| 353 | securumque orbis patimur post terga relicti. |
| 354 | nec cruor effusus campis tibi bella peregit |
| 355 | ubk205.43 v nec ferrum lassaeque manus: hoc hostibus unum, |
| 356 | quod vincas, ignosce tuis. nec magna petuntur: |
| 357 | bnf8041.74 otia des fessis, vitam patiaris inermis |
| 358 | bav1684.22 v degere quam tribuis. campis prostrata iacere |
| 359 | agmina nostra putes; nec enim felicibus armis |
| 360 | misceri damnata decet, partemque triumphi |
| 361 | captos ferre tui: turba haec sua fata peregit. |
| 362 | csg864.195 hoc petimus, victos ne tecum vincere cogas.' |
| 363 | dixerat; at Caesar facilis vultuque serenus |
| 364 | flectitur atque usus belli poenamque remittit. |
| 365 | bav1683.24 v ut primum iustae placuerunt foedera pacis, |
| 366 | incustoditos decurrit miles ad amnes, |
| 367 | bbb45.18r incumbit ripis permissaque flumina turbat. |
| 368 | hab4112.33 r continuus multis subitarum tractus aquarum |
| 369 | aera non passus vacuis discurrere venis |
| 370 | artavit clausitque animam; nec fervida pestis |
| 371 | cedit adhuc, sed morbus egens iam gurgite pleniscsg863.91 |
| 372 | visceribus sibi poscit aquas. mox robora nervis |
| 373 | et vires rediere viris. o prodiga rerum |
| 374 | luxuries numquam parvo contenta paratis |
| 375 | et quaesitorum terra pelagoque ciborum |
| 376 | bav1685.25 v ambitiosa fames et lautae gloria mensae, |
| 377 | discite quam parvo liceat producere vitam |
| 378 | et quantum natura petat. non erigit aegros |
| 379 | nobilis ignoto diffusus consule Bacchus, |
| 380 | non auro murraque bibunt, sed gurgite puro |
| 381 | vita redit. satis est populis fluviusque Ceresque. |
| 382 | heu miseri qui bella gerunt! tunc arma relinquens |
| 383 | victori miles spoliato pectore tutus |
| 384 | innocuusque suas curarum liber in urbes |
| 385 | ubk205.44 r bnf7900.69 v spargitur. o quantum donata pace potitos |
| 386 | excussis umquam ferrum vibrasse lacertis |
| 387 | bnf10315.43 paenituit, tolerasse sitim frustraque rogasse |
| 388 | prospera bella deos! nempe usis Marte secundo |
| 389 | tot dubiae restant acies, tot in orbe labores; |
| 390 | ut numquam fortuna labet successibus anceps, |
| 391 | vincendum totiens; terras fundendus in omnis |
| 392 | bnf8039.34 est cruor et Caesar per tot sua fata sequendus. |
| 393 | bnf10314.48 felix qui potuit mundi nutante ruina |
| 394 | quo iaceat iam scire loco. non proelia fessos |
| 395 | bnf13045.41 ulla vocant, certos non rumpunt classica somnos. |
| 396 | csg864.196 bnf8041.75 iam coniunx natique rudes et sordida tecta |
| 397 | et non deductos recipit sua terra colonos. |
| 398 | hoc quoque securis oneris fortuna remisit, |
| 399 | sollicitus menti quod abest favor: ille salutis |
| 400 | est auctor, dux ille fuit. sic proelia soli |
| 401 | felices nullo spectant civilia voto. |
| 402 | non eadem belli totum fortuna per orbemcsg863.92 |
| 403 | constitit, in partes aliquid sed Caesaris ausa est. |
| 404 | qua maris Hadriaci longas ferit unda Salonas |
| 405 | et tepidum in molles Zephyros excurrit Iader, |
| 406 | illic bellaci confisus gente Curictum, |
| 407 | bnf8040.50 bav1683.25 r quos alit Hadriaco tellus circumflua ponto, |
| 408 | hab4112.33 v clauditur extrema residens Antonius ora |
| 409 | cautus ab incursu belli, si sola recedat, |
| 410 | expugnat quae tuta, fames. non pabula tellus |
| 411 | pascendis summittit equis, non proserit ullam |
| 412 | flava Ceres segetem; spoliarat gramine campum |
| 413 | miles et attonso miseris iam dentibus arvo |
| 414 | castrorum siccas de caespite volserat herbas. |
| 415 | ut primum adversae socios in litore terrae |
| 416 | ubk205.44 v et Basilum videre ducem, nova furta per aequor |
| 417 | exquisita fugae. neque enim de more carinas |
| 418 | extendunt puppesque levant, sed firma gerendis |
| 419 | molibus insolito contexunt robora ductu. |
| 420 | namque ratem vacuae sustentant undique cupae |
| 421 | quarum porrectis series constricta catenis |
| 422 | ordinibus geminis obliquas excipit alnos; |
| 423 | nec gerit expositum telis in fronte patenti |
| 424 | remigium, sed, quod trabibus circumdedit aequor, |
| 425 | hoc ferit et taciti praebet miracula cursus, |
| 426 | bav1685.26 r quod nec vela ferat nec apertas verberet undas. |
| 427 | tum freta servantur, dum se declinibus undis |
| 428 | aestus agat refluoque mari nudentur harenae. |
| 429 | iamque relabenti crescebant litora ponto: |
| 430 | csg864.197 missa ratis prono defertur lapsa profundo |
| 431 | et geminae comites. cunctas super ardua turris |
| 432 | eminet et tremulis tabulata minantia pinnis. |
| 433 | bnf8041.76 noluit Illyricae custos Octavius undaecsg863.93 |
| 434 | confestim temptare ratem, celeresque carinas |
| 435 | continuit, cursu crescat dum praeda secundo, |
| 436 | et temere ingressos repetendum invitat ad aequor |
| 437 | pace maris. sic, dum pavidos formidine cervos |
| 438 | claudat odoratae metuentis aera pinnae |
| 439 | aut dum dispositis attollat retia varis, |
| 440 | venator tenet ora levis clamosa Molossi, |
| 441 | Spartanos Cretasque ligat, nec creditur ulli |
| 442 | silva cani, nisi qui presso vestigia rostro |
| 443 | colligit et praeda nescit latrare reperta |
| 444 | contentus tremulo monstrasse cubilia loro. |
| 445 | nec mora, conplentur moles, avideque petitis |
| 446 | insula deseritur ratibus, quo tempore primas |
| 447 | ubk205.45 r bbb45.18v inpedit ad noctem iam lux extrema tenebras. |
| 448 | hab4112.34 r at Pompeianus fraudes innectere ponto |
| 449 | bav1683.25 v antiqua parat arte Cilix, passusque vacare |
| 450 | summa freti medio suspendit vincula ponto |
| 451 | bnf10314.49 et laxe fluitare sinit, religatque catenas |
| 452 | rupis ab Illyricae scopulis. nec prima nec illam |
| 453 | quae sequitur tardata ratis, sed tertia moles |
| 454 | haesit et ad cautes adducto fune secuta est. |
| 455 | bnf10315.44 inpendent cava saxa mari, ruituraque semper |
| 456 | stat, mirum, moles et silvis aequor inumbrat. |
| 457 | huc fractas Aquilone rates summersaque pontus |
| 458 | corpora saepe tulit caecisque abscondit in antris; |
| 459 | restituit raptus tectum mare, cumque cavernae |
| 460 | evomuere fretum contorti verticis undae |
| 461 | Tauromenitanam vincunt fervore Charybdim. |
| 462 | hic Opiterginis moles onerata colonis |
| 463 | constitit; hanc omni puppes statione solutae |
| 464 | csg864.198 circumeunt, alii rupes ac litora conplent.csg863.94 |
| 465 | bnf8040.51 Vulteius tacitas sensit sub gurgite fraudes |
| 466 | (dux erat ille ratis); frustra qui vincula ferro |
| 467 | rumpere conatus poscit spe proelia nulla |
| 468 | incertus qua terga daret, qua pectora bello. |
| 469 | hoc tamen in casu quantum deprensa valebat |
| 470 | bnf8041.77 bav1684.23 r effecit virtus: inter tot milia captae |
| 471 | circumfusa rati et plenam vix inde cohortem |
| 472 | pugna fuit, non longa quidem; nam condidit umbra |
| 473 | nox lucem dubiam pacemque habuere tenebrae. |
| 474 | tum sic attonitam venturaque fata paventem |
| 475 | bav1685.26 v rexit magnanima Vulteius voce cohortem: |
| 476 | bnf13045.42 bnf8039.35 'libera non ultra parva quam nocte iuventus, |
| 477 | consulite extremis angusto in tempore rebus. |
| 478 | ubk205.45 v vita brevis nulli superest qui tempus in illa |
| 479 | quaerendae sibi mortis habet; nec gloria leti |
| 480 | inferior, iuvenes, admoto occurrere fato. |
| 481 | bnf7900.70 r omnibus incerto venturae tempore vitae |
| 482 | par animi laus est et, quos speraveris, annos |
| 483 | perdere et extremae momentum abrumpere lucis, |
| 484 | accersas dum fata manu: non cogitur ullus |
| 485 | velle mori. fuga nulla patet, stant undique nostris |
| 486 | intenti cives iugulis: decernite letum, |
| 487 | et metus omnis abest. cupias quodcumque necesse est. |
| 488 | hab4112.34 v non tamen in caeca bellorum nube cadendum est |
| 489 | aut cum permixtas acies sua tela tenebris |
| 490 | involvent. conferta iacent cum corpora campo, |
| 491 | bav1683.26 r in medium mors omnis abit, perit obruta virtus: |
| 492 | nos in conspicua sociis hostique carina |
| 493 | constituere dei; praebebunt aequora testes, |
| 494 | praebebunt terrae, summis dabit insula saxis, |
| 495 | spectabunt geminae diverso litore partes.csg863.95 |
| 496 | nescio quod nostris magnum et memorabile fatis |
| 497 | exemplum, Fortuna, paras. quaecumque per aevum |
| 498 | csg864.199 exhibuit monimenta fides servataque ferro |
| 499 | militiae pietas, transisset nostra iuventus. |
| 500 | namque suis pro te gladiis incumbere, Caesar, |
| 501 | esse parum scimus; sed non maiora supersunt |
| 502 | obsessis tanti quae pignora demus amoris. |
| 503 | abscidit nostrae multum fors invida laudi, |
| 504 | quod non cum senibus capti natisque tenemur. |
| 505 | indomitos sciat esse viros timeatque furentis |
| 506 | et morti faciles animos et gaudeat hostis |
| 507 | non plures haesisse rates. temptare parabunt |
| 508 | bnf8041.78 foederibus turpique volent corrumpere vita. |
| 509 | ubk205.46 r bnf10314.50 o utinam, quo plus habeat mors unica famae, |
| 510 | promittant veniam, iubeant sperare salutem, |
| 511 | ne nos, cum calido fodiemus viscera ferro, |
| 512 | desperasse putent. magna virtute merendum est, |
| 513 | Caesar ut amissis inter tot milia paucis |
| 514 | hoc damnum clademque vocet. dent fata recessum |
| 515 | emittantque licet, vitare instantia nolim. |
| 516 | proieci vitam, comites, totusque futurae |
| 517 | mortis agor stimulis: furor est. agnoscere solis |
| 518 | permissum, quos iam tangit vicinia fati, |
| 519 | victurosque dei celant, ut vivere durent, |
| 520 | felix esse mori. ' sic cunctas sustulit ardor |
| 521 | mobilium mentes iuvenum. cum sidera caeli |
| 522 | ante ducis voces oculis umentibus omnes |
| 523 | bnf10315.45 aspicerent flexoque Ursae temone paverent, |
| 524 | bnf8040.52 idem, cum fortes animos praecepta subissent, |
| 525 | optavere diem. nec segnis vergere ponto |
| 526 | bav1685.27 r tunc erat astra polus; nam sol Ledaea tenebatcsg863.96 |
| 527 | bbb45.19r sidera, vicino cum lux altissima Cancro est; |
| 528 | hab4112.35 r nox tum Thessalicas urguebat parva sagittas. |
| 529 | detegit orta dies stantis in rupibus Histros |
| 530 | pugnacesque mari Graia cum classe Liburnos. |
| 531 | temptavere prius suspenso vincere bello |
| 532 | csg864.200 foederibus, fieret captis si dulcior ipsa |
| 533 | mortis vita mora. stabat devota iuventus |
| 534 | bav1683.26 v damnata iam luce ferox securaque pugnae |
| 535 | promisso sibi fine manu, nullique tumultus |
| 536 | excussere viris mentes ad summa paratas; |
| 537 | innumerasque simul pauci terraque marique |
| 538 | sustinuere manus: tanta est fiducia mortis. |
| 539 | ubk205.46 v utque satis bello visum est fluxisse cruoris |
| 540 | versus ab hoste furor. primus dux ipse carinae |
| 541 | Vulteius iugulo poscens iam fata retecto |
| 542 | 'ecquis' ait 'iuvenum est cuius sit dextra cruore |
| 543 | digna meo certaque fide per vulnera nostra |
| 544 | testetur se velle mori? ' nec plura locuto |
| 545 | viscera non unus iam dudum transigit ensis. |
| 546 | bnf8041.79 conlaudat cunctos, sed eum cui vulnera prima |
| 547 | debebat grato moriens interficit ictu. |
| 548 | concurrunt alii totumque in partibus unis |
| 549 | bellorum fecere nefas. sic semine Cadmi |
| 550 | emicuit Dircaea cohors ceciditque suorum |
| 551 | vulneribus, dirum Thebanis fratribus omen; |
| 552 | Phasidos et campis insomni dente creati |
| 553 | terrigenae missa magicis e cantibus ira |
| 554 | cognato tantos inplerunt sanguine sulcos, |
| 555 | ipsaque inexpertis quod primum fecerat herbis |
| 556 | expavit Medea nefas. sic mutua pacti |
| 557 | fata cadunt iuvenes, minimumque in morte virorumcsg863.97 |
| 558 | bnf13045.43 mors virtutis habet. pariter sternuntque caduntque |
| 559 | vulnere letali, nec quemquam dextra fefellit |
| 560 | bnf8039.36 cum feriat moriente manu. nec vulnus adactis |
| 561 | debetur gladiis: percussum est pectore ferrum |
| 562 | et iuguli pressere manum. cum sorte cruenta |
| 563 | fratribus incurrunt fratres natusque parenti, |
| 564 | haud trepidante tamen toto cum pondere dextra |
| 565 | exegere enses. pietas ferientibus una |
| 566 | csg864.201 non repetisse fuit. iam latis viscera lapsa |
| 567 | hab4112.35 v bnf10314.51 semianimes traxere foris multumque cruorem |
| 568 | infudere mari. despectam cernere lucem |
| 569 | ubk205.47 r victoresque suos vultu spectare superbo |
| 570 | et mortem sentire iuvat. iam strage cruenta |
| 571 | conspicitur cumulata ratis, bustisque remittunt |
| 572 | corpora victores, ducibus mirantibus ulli |
| 573 | esse ducem tanti. nullam maiore locuta est |
| 574 | ore ratem totum discurrens Fama per orbem. |
| 575 | non tamen ignavae post haec exempla virorum |
| 576 | bav1685.27 v bav1683.27 r percipient gentes quam sit non ardua virtus |
| 577 | bnf7900.70 v servitium fugisse manu, sed regna timentur |
| 578 | ob ferrum et saevis libertas uritur armis, |
| 579 | ignorantque datos, ne quisquam serviat, enses. |
| 580 | mors, utinam pavidos vitae subducere nolles, |
| 581 | sed virtus te sola daret. Non segnior illo |
| 582 | bnf8041.80 bav1684.23 v Marte fuit, qui tum Libycis exarsit in arvis. |
| 583 | namque rates audax Lilybaeo litore solvit |
| 584 | bnf8040.53 Curio, nec forti velis Aquilone recepto |
| 585 | inter semirutas magnae Carthaginis arces |
| 586 | et Clipeam tenuit stationis litora notae, |
| 587 | primaque castra locat cano procul aequore, qua se |
| 588 | Bagrada lentus agit siccae sulcator harenae.csg863.98 |
| 589 | inde petit tumulos exesasque undique rupes, |
| 590 | bnf10315.46 Antaei quas regna vocat non vana vetustas. |
| 591 | nominis antiqui cupientem noscere causas |
| 592 | cognita per multos docuit rudis incola patres. |
| 593 | 'nondum post genitos Tellus effeta gigantas |
| 594 | terribilem Libycis partum concepit in antris. |
| 595 | nec tam iusta fuit terrarum gloria Typhon |
| 596 | aut Tityos Briareusque ferox; caeloque pepercit |
| 597 | quod non Phlegraeis Antaeum sustulit arvis. |
| 598 | hoc quoque tam vastas cumulavit munere vires |
| 599 | ubk205.47 v Terra sui fetus, quod, cum tetigere parentem, |
| 600 | csg864.202 iam defecta vigent renovato robore membra. |
| 601 | haec illi spelunca domus; latuisse sub alta |
| 602 | rupe ferunt, epulas raptos habuisse leones; |
| 603 | ad somnos non terga ferae praebere cubile |
| 604 | adsuerunt, non silva torum, viresque resumit |
| 605 | in nuda tellure iacens. periere coloni |
| 606 | hab4112.36 r arvorum Libyae, pereunt quos appulit aequor; |
| 607 | bbb45.19v auxilioque diu virtus non usa cadendi |
| 608 | terrae spernit opes: invictus robore cunctis, |
| 609 | quamvis staret, erat. tandem vulgata cruenti |
| 610 | fama mali terras monstris aequorque levantem |
| 611 | magnanimum Alciden Libycas excivit in oras. |
| 612 | ille Cleonaei proiecit terga leonis, |
| 613 | Antaeus Libyci; perfudit membra liquore |
| 614 | hospes Olympiacae servato more palaestrae, |
| 615 | ille parum fidens pedibus contingere matrem |
| 616 | auxilium membris calidas infudit harenas. |
| 617 | conseruere manus et multo bracchia nexu; |
| 618 | bnf8041.81 bav1683.27 v colla diu gravibus frustra temptata lacertis, |
| 619 | inmotumque caput fixa cum fronte tenetur,csg863.99 |
| 620 | miranturque habuisse parem. nec viribus uti |
| 621 | Alcides primo voluit certamine totis, |
| 622 | exhausitque virum, quod creber anhelitus illi |
| 623 | prodidit et gelidus fesso de corpore sudor. |
| 624 | tum cervix lassata quati, tum pectore pectus |
| 625 | bnf10314.52 urgueri, tunc obliqua percussa labare |
| 626 | bav1685.28 r crura manu. iam terga viri cedentia victor |
| 627 | alligat et medium conpressis ilibus artat |
| 628 | inguinaque insertis pedibus distendit et omnem |
| 629 | ubk205.48 r explicuit per membra virum. rapit arida tellus |
| 630 | sudorem; calido conplentur sanguine venae, |
| 631 | intumuere tori, totosque induruit artus |
| 632 | Herculeosque novo laxavit corpore nodos. |
| 633 | constitit Alcides stupefactus robore tanto, |
| 634 | csg864.203 nec sic Inachiis, quamvis rudis esset, in undis |
| 635 | desectam timuit reparatis anguibus hydram. |
| 636 | conflixere pares, Telluris viribus ille, |
| 637 | ille suis. numquam saevae sperare novercae |
| 638 | plus licuit: videt exhaustos sudoribus artus |
| 639 | cervicemque viri, siccam cum ferret Olympum. |
| 640 | utque iterum fessis iniecit bracchia membris |
| 641 | bnf13045.44 non expectatis Antaeus viribus hostis |
| 642 | sponte cadit maiorque accepto robore surgit. |
| 643 | quisquis inest terris in fessos spiritus artus |
| 644 | bnf8040.54 bnf8039.37 egeritur, Tellusque viro luctante laborat. |
| 645 | ut tandem auxilium tactae prodesse parentis |
| 646 | hab4112.36 v Alcides sensit, 'standum est tibi, ' dixit 'et ultra |
| 647 | non credere solo, sternique vetabere terra. |
| 648 | haerebis pressis intra mea pectora membris: |
| 649 | huc, Antaee, cades. ' sic fatus sustulit alte |
| 650 | nitentem in terras iuvenem. morientis in artuscsg863.100 |
| 651 | non potuit nati Tellus permittere vires: |
| 652 | Alcides medio tenuit iam pectora pigro |
| 653 | bnf8041.82 stricta gelu terrisque diu non credidit hostem. |
| 654 | hinc, aevi veteris custos, famosa vetustas, |
| 655 | miratrixque sui, signavit nomine terras. |
| 656 | sed maiora dedit cognomina collibus istis |
| 657 | Poenum qui Latiis revocavit ab arcibus hostem |
| 658 | ubk205.48 v bnf10315.47 Scipio; nam sedes Libyca tellure potito |
| 659 | haec fuit. en, veteris cernis vestigia valli. |
| 660 | bav1683.28 r Romana hos primum tenuit victoria campos. ' |
| 661 | Curio laetatus, tamquam fortuna locorum |
| 662 | bella gerat servetque ducum sibi fata priorum, |
| 663 | felici non fausta loco tentoria ponens |
| 664 | indulsit castris et collibus abstulit omen |
| 665 | sollicitatque feros non aequis viribus hostis. |
| 666 | omnis Romanis quae cesserat Africa signis |
| 667 | tum Vari sub iure fuit; qui robore quamquam |
| 668 | csg864.204 confisus Latio regis tamen undique vires |
| 669 | excivit, Libycas gentis, extremaque mundi |
| 670 | signa suum comitata Iubam. non fusior ulli |
| 671 | terra fuit domino: qua sunt longissima, regna |
| 672 | cardine ab occiduo vicinus Gadibus Atlans |
| 673 | bnf7900.71 r terminat, a medio confinis Syrtibus Hammon; |
| 674 | at, qua lata iacet, vasti plaga fervida regni |
| 675 | distinet Oceanum zonaeque exusta calentis. |
| 676 | bav1685.28 v sufficiunt spatio populi: tot castra secuntur, |
| 677 | Autololes Numidaeque vagi semperque paratus |
| 678 | inculto Gaetulus equo, tum concolor Indo |
| 679 | Maurus, inops Nasamon, mixti Garamante perusto |
| 680 | Marmaridae volucres, aequaturusque sagittas |
| 681 | Medorum, tremulum cum torsit missile, Mazax,csg863.101 |
| 682 | et gens quae nudo residens Massylia dorso |
| 683 | ora levi flectit frenorum nescia virga, |
| 684 | bnf10314.53 et solitus vacuis errare mapalibus Afer |
| 685 | venator ferrique simul fiducia non est |
| 686 | hab4112.37 r vestibus iratos laxis operire leones. |
| 687 | bbb45.20r nec solum studiis civilibus arma parabat |
| 688 | bnf8041.83 privatae sed bella dabat Iuba concitus irae. |
| 689 | hunc quoque quo superos humanaque polluit anno |
| 690 | lege tribunicia solio depellere auorum |
| 691 | Curio temptarat, Libyamque auferre tyranno |
| 692 | dum regnum te, Roma, facit. memor ille doloris |
| 693 | hoc bellum sceptri fructum putat esse retenti. |
| 694 | bav1684.24 r hac igitur regis trepidat iam Curio fama |
| 695 | et quod Caesareis numquam devota iuventus |
| 696 | illa nimis castris nec Rheni miles in undis |
| 697 | exploratus erat, Corfini captus in arce, |
| 698 | infidusque novis ducibus dubiusque priori |
| 699 | fas utrumque putat. sed, postquam languida segni |
| 700 | cernit cuncta metu nocturnaque munera valli |
| 701 | desolata fuga, trepida sic mente profatur: |
| 702 | csg864.205 bav1683.28 v 'audendo magnus tegitur timor; arma capessam |
| 703 | ipse prior. campum miles descendat in aequum |
| 704 | bnf8040.55 dum meus est; variam semper dant otia mentem. |
| 705 | eripe consilium pugna: cum dira voluptas |
| 706 | ense subit presso, galeae texere pudorem, |
| 707 | quis conferre duces meminit, quis pendere causas? |
| 708 | qua stetit inde favet; veluti fatalis harenae |
| 709 | muneribus non ira vetus concurrere cogit |
| 710 | productos, odere pares. ' sic fatus apertis |
| 711 | instruxit campis acies; quem blanda futuris |
| 712 | deceptura malis belli fortuna recepit.csg863.102 |
| 713 | nam pepulit Varum campo nudataque foeda |
| 714 | terga fuga, donec vetuerunt castra, cecidit. |
| 715 | tristia sed postquam superati proelia Vari |
| 716 | sunt audita Iubae, laetus quod gloria belli |
| 717 | sit rebus servata suis, rapit agmina furtim, |
| 718 | obscuratque suam per iussa silentia famam |
| 719 | hoc solum incauto metuentis ab hoste, timeri. |
| 720 | mittitur, exigua qui proelia prima lacessat |
| 721 | eliciatque manu, Numidis a rege secundus, |
| 722 | ut sibi commissi simulator Sabbura belli; |
| 723 | bnf8041.84 ipse cava regni vires in valle retentat: |
| 724 | aspidas ut Pharias cauda sollertior hostis |
| 725 | bnf13045.45 ludit et iratas incerta provocat umbra |
| 726 | hab4112.37 v bnf10315.48 bav1685.29 r obliquusque caput vanas serpentis in auras |
| 727 | effusae tuto conprendit guttura morsu |
| 728 | bnf8039.38 letiferam citra saniem; tunc inrita pestis |
| 729 | exprimitur faucesque fluunt pereunte veneno. |
| 730 | fraudibus eventum dederat fortuna, feroxque |
| 731 | non exploratis occulti viribus hostis |
| 732 | Curio nocturnum castris erumpere cogit |
| 733 | ignotisque equitem late decurrere campis. |
| 734 | ipse sub aurorae primos excedere motus |
| 735 | signa iubet castris, multum frustraque rogatus |
| 736 | ut Libycas metuat fraudes infectaque semper |
| 737 | csg864.206 Punica bella dolis. leti fortuna propinqui |
| 738 | tradiderat fatis iuvenem, bellumque trahebat |
| 739 | auctorem civile suum. super ardua ducit |
| 740 | saxa, super cautes, abrupto limite signa; |
| 741 | cum procul e summis conspecti collibus hostes |
| 742 | bnf10314.54 fraude sua cessere parum, dum colle relicto |
| 743 | effusam patulis aciem committeret arvis. |
| 744 | bav1683.29 r ille fugam credens simulatae nescius artis, |
| 745 | ut victor, mersos aciem deiecit in agros.csg863.103 |
| 746 | ut primum patuere doli, Numidaeque fugaces |
| 747 | undique conpletis clauserunt montibus agmen, |
| 748 | obstipuit dux ipse simul perituraque turba. |
| 749 | non timidi petiere fugam, non proelia fortes, |
| 750 | quippe ubi non sonipes motus clangore tubarum |
| 751 | ubk205.49 r saxa quatit pulsu rigidos vexantia frenos |
| 752 | ora terens spargitque iubas et subrigit auris |
| 753 | incertoque pedum pugnat non stare tumultu: |
| 754 | fessa iacet cervix, fumant sudoribus artus |
| 755 | oraque proiecta squalent arentia lingua, |
| 756 | pectora rauca gemunt, quae creber anhelitus urguet, |
| 757 | et defecta gravis longe trahit ilia pulsus |
| 758 | siccaque sanguineis durescit spuma lupatis. |
| 759 | bnf8041.85 iamque gradum neque verberibus stimulisque coacti |
| 760 | nec quamvis crebris iussi calcaribus addunt: |
| 761 | vulneribus coguntur equi; nec profuit ulli |
| 762 | cornipedis rupisse moras, neque enim impetus ille |
| 763 | incursusque fuit: tantum perfertur ad hostis |
| 764 | bnf8040.56 et spatium iaculis oblato vulnere donat. |
| 765 | at, vagus Afer equos ut primum emisit in agmen, |
| 766 | hab4112.38 r tum campi tremuere sono, terraque soluta,bbb45.20v |
| 767 | quantus Bistonio torquetur turbine, pulvis |
| 768 | aera nube sua texit traxitque tenebras. |
| 769 | ut vero in pedites fatum miserabile belli |
| 770 | incubuit, nullo dubii discrimine Martis |
| 771 | csg864.207 ancipites steterunt casus, set tempora pugnae |
| 772 | bnf7900.71 v mors tenuit; neque enim licuit procurrere contra |
| 773 | et miscere manus. sic undique saepta iuventus |
| 774 | comminus obliquis et rectis eminus hastiscsg863.104 |
| 775 | bav1685.29 v obruitur, non vulneribus nec sanguine solum, |
| 776 | telorum nimbo peritura et pondere ferri. |
| 777 | ergo acies tantae parvum spissantur in orbem, |
| 778 | ac, siquis metuens medium correpsit in agmen, |
| 779 | vix inpune suos inter convertitur enses; |
| 780 | densaturque globus, quantum pede prima relato |
| 781 | ubk205.49 v constrinxit gyros acies. non arma movendi |
| 782 | iam locus est pressis, stipataque membra teruntur; |
| 783 | frangitur armatum conliso pectore pectus. |
| 784 | non tam laeta tulit victor spectacula Maurus |
| 785 | quam Fortuna dabat; fluvios non ille cruoris |
| 786 | bav1683.29 v membrorumque videt lapsum et ferientia terram |
| 787 | corpora: conpressum turba stetit omne cadaver. |
| 788 | excitet invisas dirae Carthaginis umbras |
| 789 | inferiis fortuna novis, ferat ista cruentus |
| 790 | Hannibal et Poeni tam dira piacula manes. |
| 791 | Romanam, superi, Libyca tellure ruinam |
| 792 | Pompeio prodesse nefas votisque senatus. |
| 793 | Africa nos potius vincat sibi. Curio, fusasbnf10315.49 |
| 794 | ut vidit campis acies et cernere tantasbnf8041.86 |
| 795 | permisit clades conpressus sanguine pulvis, |
| 796 | non tulit adflictis animam producere rebus |
| 797 | aut sperare fugam, ceciditque in strage suorum |
| 798 | inpiger ad letum et fortis virtute coacta. |
| 799 | quid nunc rostra tibi prosunt turbata forumquebnf10314.55 |
| 800 | unde tribunicia plebeius signifer arce |
| 801 | arma dabas populis? quid prodita iura senatus |
| 802 | et gener atque socer bello concurrere iussi? |
| 803 | ante iaces quam dira duces Pharsalia confert, |
| 804 | spectandumque tibi bellum civile negatum est.bav1684.24 v |
| 805 | has urbi miserae vestro de sanguine poenashab4112.38 vcsg863.105 |
| 806 | ferre datis, luitis iugulo sic arma, potentes.csg864.208 |
| 807 | felix Roma quidem civisque habitura beatos, |
| 808 | si libertatis superis tam cura placeretbnf13045.46 |
| 809 | quam vindicta placet. Libycas, en, nobile corpus, |
| 810 | pascit aves nullo contectus Curio busto.ubk205.50 r |
| 811 | at tibi nos, quando non proderit ista silere |
| 812 | a quibus omne aevi senium sua fama repellit, |
| 813 | bnf8039.39 digna damus, iuvenis, meritae praeconia vitae. |
| 814 | haut alium tanta civem tulit indole Roma |
| 815 | aut cui plus leges deberent recta sequenti; |
| 816 | perdita tunc urbi nocuerunt saecula, postquam |
| 817 | ambitus et luxus et opum metuenda facultas |
| 818 | transverso mentem dubiam torrente tulerunt, |
| 819 | momentumque fuit mutatus Curio rerum |
| 820 | Gallorum captus spoliis et Caesaris auro. |
| 821 | ius licet in iugulos nostros sibi fecerit ensis |
| 822 | Sulla potens Mariusque ferox et Cinna cruentus |
| 823 | Caesareaeque domus series, cui tanta potestasbnf8040.57 |
| 824 | concessa est? emere omnes, hic vendidit urbem. |